Historia gminy
Historia gminy
Dolina rzeki Smědej (dawniej Wittige, pol. Witka) była gęsto zasiedlona już w XV i XVI wieku. Pod koniec XVI wieku część osadników, pochodzących z Łużyc, zwróciła się do ówczesnego wolnego pana Melchiora z Redernu o przekazanie pasma lasu w najwyższej części doliny rzeki Wittige osadnikom. Pan z Redernu spełnił ich prośbę i w ten sposób 13 lipca 1594 roku została założona wieś Bílý Potok. Nazwę nadała wsi Katarzyna z Redernu od potoku, którego źródła znajdowały się na Smědavskiej horze. Pięćdziesiąt lat po powstaniu wsi mieszkało w niej 58 osób, mniej więcej połowa z nich utrzymywała się z rolnictwa, drugą połowę stanowili drwale.
Przekształcanie obszarów leśnych w pola szło bardzo powoli i było bardzo żmudne. Oprócz tego mieszkańcy zajmowali się pracami leśnymi, zbieraniem i przetwarzaniem owoców leśnych, produkcją wyrobów z drewna i ich sprzedażą. Trudne życie ówczesnych mieszkańców pogarszały nieszczęścia, które przez lata spadały na cały region. Raz plony zniszczyła susza, innym razem powódź, w latach 1619 - 1622 ludzie cierpieli głód, jeszcze wcześniej mieszkańców zdziesiątkowała zaraza, która wybuchła w tym regionie w latach 1598- 1600. W XVII wieku była to również wojna trzydziestoletnia, która odcisnęła swoje piętno w regionie. Wojska przechodzące przez te tereny wielokrotnie je plądrowały i rabowały. Nawet po zakończeniu wojny ludzie nie doczekali się spokoju. Nastąpiła brutalna rekatolizacja, w wyniku której wielu mieszkańców zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Problem głodu udało się rozwiązać dopiero wraz z rozpoczęciem uprawy ziemniaków.
W 1819 roku w Bílym Potoku zbudowano pierwszą szkołę. W 1838 roku region dotknęła niszcząca powódź, po której wstrzymano spławianie drewna. Dlatego zaczęły się tu rozwijać inne gałęzie przemysłu. W latach 50. w miejscowości zbudowano przędzalnię, pod koniec lat 60. rozwinął się tu również przemysł szklarski, na początku lat siedemdziesiątych na Zadní Studánce został zbudowany tartak parowy, a w kolejnym dziesięcioleciu zbudowano tutaj dużą tkalnię wełny, która wykorzystywała napęd wodny z dawnego młyna oraz maszynę parową. Rozwój przemysłu i przedsiębiorczości zapewnił miejscowym mieszkańcom nowe miejsca pracy i źródła utrzymania.
Proces budowy nowych zakładów był kontynuowany w kolejnych latach. Młyn zbożowy został przekształcony w fabrykę bawełny, inny młyn zmienił się w przędzalnię, kolejne dwa młyny produkujące deski wraz z młynem produkującym trociny zostały przekształcone w gręplarnię bawełny. Gręplarnie bawełny powstały też w miejscu trzech szlifierni szkła, czwarta została przekształcona najpierw w młyn papierniczy, a później również w gręplarnię i częściowo szlifiernię szkła. W połowie XIX wieku w Bílym Potoku było już 227 domów i żyło tu ponad 1800 mieszkańców, którzy od 1848 roku zostali zwolnieni z pańszczyzny, a w 1850 roku wsie stały się samodzielnymi jednostkami administracyjnymi. W 1858 roku oraz trzydzieści lat później miejscowość ponownie została dotknięta przez niszczące powodzie, jednak nawet one nie były w stanie powstrzymać rozwoju Bílego Potoka. W 1881 roku we wsi powstała nowa szkoła, która została po jedenastu latach rozbudowana na czteroklasową. Ze względu na brak miejsc w nowej szkole jedną klasę otwarto w starej szkole. W miejscu drewnianej kaplicy za pieniądze gminy oraz z dobrowolnych datków mieszkańców w latach 1888-1890 zbudowano kościół. Kościół został poświęcony 28 września 1890 roku. Trzy lata później w miejscowości zbudowano nową (już wcześniej istniała) remizę strażacką z wieżą obserwacyjną. W drugiej połowie XIX wieku został też założony cmentarz, a dzięki datkom mieszkańców w latach 1893-1895 zbudowano drogę z Zadní Studánky na Smědavę. Wówczas zostały też zbudowane wszystkie obecnie istniejące mosty.
Na przełomie XIX i XX wieku liczba mieszkańców Bílego Potoku osiągnęła maksimum. W tym czasie osada składała się z 410 domów, a żyło w niej około 2340 mieszkańców. Praktycznie wszyscy z nich byli narodowości niemieckiej. Wieś żyła spokojnie i dostatnio, o czym świadczy wielki rozwój życia społecznego i kulturalnego - pod koniec XIX wieku we wsi działała ochotnicza straż pożarna, związek weteranów, niemieckie towarzystwo gimnastyczne, robotnicze towarzystwo gimnastyczne, towarzystwo śpiewacze, rowerowe oraz pszczelarskie.
